Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve hemoglobinin parçalanması sonucu oluşan bir safra pigmentidir. Sarılık ise bu pigmentin dokularda yüksek konsantrasyonda bulunmasıdır. Kedilerde sarılıkta; eritrositlerin fizyolojik yıkımlanma sürecinde ortaya çıkan miktardan çok daha fazla bilirubinin dokulara yerleşmesi sonucunda diş etleri, kulak ve mukozalar değişen derecelerde sarı renkte görülür.
Eritrositlerde bulunan hemoglobin, dokulara oksijen taşınmasında çok önemli bir işlev görür. Eritrositlerin yıkımlanmasının arttığı durumlarda, dokularda ortadan kaldırılamayan aşırı miktarda bilirubin birikir. Bazı hastalıklardan dolayı bilirubinin normal atılımının engellendiği durumlarda daha yüksek bilirubin konsantrasyonları da bulunabilir. Tüm kedi ırkları sarılıktan etkilenebilir.
Belirtiler ve Tipler
Kusma
İshal
Letarji
Ateş
Karın ağrısı
İştahsızlık (anoreksiya)
Mukozalarda solgunluk
Derinin sarımsı bir renk alması
İdrar ve dışkı renginde değişiklik (turuncu renkli)
Artan sıklık (poliüri) ve idrar hacmi
Artan susuzluk (polidipsi) ve su tüketimi
İleri vakalarda davranış değişiklikleri
Kilo kaybı
Kanama (özellikle ileri karaciğer hastalığı olan kedilerde)
Nedenler
Hastalıklar, toksinler, eritrositlerin yıkımlanmasına yol açan ilaçlar
Uyumsuz kan nakli
Enfeksiyonlar
Vücut boşluğunda büyük miktarda kan toplanması
Karaciğer iltihabı (hepatit)
Tümörler
Karaciğerde aşırı yağ birikimi (hepatik lipidoz)
Karaciğer dokusunda büyük hasar (örn. Toksinlerden dolayı)
Teşhis
Veteriner hekim ayrıntılı bir anamnez alır ve kediyi detaylı olarak muayene eder. Tam kan sayımı, biyokimya profili ve idrar tahlili dahil olmak üzere rutin laboratuvar testleri yapar. Bu testler ilk tanı için çok değerli bilgiler ortaya koyar. Tam kan sayımı testleri, eritrosit yapılarındaki değişiklikleri, şiddetli anemi, kan parazitleri ve anormal derecede düşük trombosit seviyeleri (kan pıhtılaşmasından sorumlu hücreler) gibi veya altta yatan enfeksiyonlarla ilgili değişiklikleri ortaya koyar. Bu arada biyokimya profili, karaciğer hasarıyla ilgili yüksek karaciğer enzimi seviyelerini ortaya çıkarabilir. Ve idrar tahlili de idrarda anormal seviyelerde bilirubin varlığını gösterir.
Altta yatan nedenleri ortaya çıkarabilmek için spesifik testler de vardır. Radyografik görüntülemeler karaciğerin yapısının ve büyüklüğünün belirlenmesine yardımcı olur. Görüntülemeler genellikle karaciğerde büyüme varlığını ortaya koyar, bazen bir kitle veya tümörün varlığını, bazı durumlarda ise dalağın genişlemesini veya yabancı cisimleri ortaya çıkarır. Ultrasonografik incelemeler karaciğer yapısının ayrıntılı olarak değerlendirmesini sağlayarak karaciğer hastalığının, safra yollarının tıkanıklığından veya tümöral bir yapının, mekanik bir tıkanıklıktan ayırt edilmesine yardımcı olacaktır. Ek olarak, histopatolojik inceleme amacıyla gerekli durumlarda ultrason yardımıyla karaciğer dokusu örnekleri iğne aspirasyon tekniği ile veya ameliyat sırasında alınabilir.
Tedavi büyük ölçüde altta yatan nedene bağlıdır ve oldukça bireyseldir. Ciddi veya ilerlemiş hastalığı olan kedilerin yoğun bakım ve tedavi için hastaneye yatırılması gerekebilir. Kedinin diyeti, günlük enerji gereksinimlerine ve hastalığın durumuna göre dengeli bir şekilde düzenlenir. Uygun ticari diyetler sıklıkla kullanılır. Etkilenen hastalarda vitamin takviyesi de gereklidir. Safra yolları tıkanıklığı olanlar gibi bazı vakalarda ameliyat gerekebilir ve ciddi anemi varsa kan nakli yapılmalıdır.
Yaşam ve Yönetim
Bu hastalığın prognozu büyük ölçüde altta yatan nedene ve düzenlenen tedaviye bağlıdır. Bununla birlikte, doğru beslenme, ilaçların zamanında uygulanması, dinlenme ve düzenli kontrol iyileşme süreci boyunca kediye yardımcı olacaktır.
Veteriner hekimin açık onayı olmadan, özellikle de karaciğer için toksik olduğu kanıtlanan ağrı kesicileri ve/veya herhangi bir ilaç verilmemeli veya dozajı değiştirilmemelidir. Karaciğer detoksifikasyonun merkezi organı olduğundan, karaciğer yetmezliği durumlarında toksisite oluşabilir.
Karaciğer yetmezliği olan kediler, evde son derece iyi bir bakım seviyesine ihtiyaç duyarlar. Kanama durumlarına yatkındırlar. Ayrıca, kedinin dışkısının veya idrarının rengini değiştirmesi durumunda mutlaka kediyi takip eden veteriner hekim haberdar edilmelidir.